In Nederland zijn er drie bestuurslagen: de rijksoverheid (het Rijk) de provincie en de gemeente. Het Rijk neemt beslissingen over het hele land. De gemeente gaat over lokale besluiten. De provincie gaat over zaken die te klein zijn voor de rijksoverheid en te groot voor de gemeente. Bijvoorbeeld over waar huizen gebouwd mogen worden, de bereikbaarheid in de provincie Utrecht met de fiets, auto en het openbaar vervoer, hoeveel ruimte er is om duurzame energie op te wekken en hoe we het stikstofprobleem aanpakken.

Hier lees je meer over de rol van de provincie. 

Provinciale Staten kun je zien als de baas in de provincie. In Provinciale Staten zitten Statenleden. Dat zijn volksvertegenwoordigers die zijn gekozen door de inwoners van de provincie Utrecht. Provinciale Staten stellen de hoofdlijnen en de begroting van het beleid van de provincie vast. Gedeputeerde Staten voeren dit beleid uit. Zij zijn het dagelijks bestuur van de provincie. Provinciale Staten controleren die uitvoering van het beleid door Gedeputeerde Staten.

Een bijzondere taak van de leden van Provinciale Staten is het kiezen van de leden van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Dit gebeurt op 30 mei, nadat de nieuwe Statenleden zijn gekozen. Zij kiezen dan ook de leden van de Eerste Kamer.

1. Omdat Provinciale Staten besluiten nemen over belangrijke dingen in jouw buurt, dorp, stad of omgeving. Je leest daarover van alles op deze website. Jouw stem kleurt de Provinciale Staten voor de komende vier jaar, want de uitslag van de verkiezingen bepaalt hoeveel mensen de politieke partijen krijgen in de Staten. De partijen bepalen met elkaar hoe het dagelijks bestuur (Gedeputeerde Staten) er voor de komende vier jaar uitziet en welke partijen daaraan deelnemen en welke niet.
   
2. Omdat Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer kiezen. Dat is belangrijk: bij landelijk beslissingen moet een meerderheid van de Tweede Kamer én de Eerste Kamer voor stemmen. De laatste jaren heeft de meerderheid in de Tweede Kamer niet altijd een meerderheid in de Eerste Kamer. Als de Tweede Kamer instemt met een voorstel, betekent dat dus niet dat de Eerste Kamer dat ook doet. De uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen heeft zo dus uiteindelijk ook landelijk invloed.

Om te kunnen stemmen, heb je een stempas nodig en een identiteitsbewijs. De gemeente waar je ingeschreven staat stuurt die stempas naar je huisadres. Met de stempas en het identiteitsbewijs ga je op woensdag 15 maart tussen 7.30 en 21.00 naar een stembureau in jouw gemeente. Een medewerker van het stembureau controleert je stempas en identiteitsbewijs en geeft je een stembiljet. Hierop staan alle kandidaten van politieke partijen en de partijleden waarop je kunt stemmen. In het stemhokje kleur je het één rondje rood voor de naam van de kandidaat waar je op wilt stemmen. Daarna doe je het ingevulde stemformulier in een afgesloten stembus. Je hebt gestemd!

Download hier de uitleg

Ja, je kunt iemand anders (die ook mag stemmen) machtigen om voor jou te stemmen. Dat heet een volmacht. Vul de achterkant van de stempassen in, zet allebei een handtekening in het daarvoor bestemde vakje en geef jouw stempas en een kopie van je identiteitsbewijs mee aan de persoon die voor je gaat stemmen. Die persoon stemt dan twee keer: een keer voor zichzelf, een keer voor jou.

Let op: check goed of de persoon die voor jou gaat stemmen zelf ook een stempas heeft van dezelfde gemeente voor dezelfde verkiezing. De persoon die voor jou gaat stemmen mag in totaal niet meer dan 2 volmachten meenemen naar het stembureau. 

Om een geldige stem uit te brengen neem je de stempassen mee van de Provinciale Statenverkiezing en van de waterschapsverkiezingen. De stempassen ontvang je op je postadres.

Daarnaast is het verplicht om een identiteitsbewijs mee te nemen: een Nederlands paspoort, een identiteitskaart of rijbewijs. Het identiteitsbewijs mag maximaal vijf jaar verlopen zijn op de dag van de verkiezingen (dus geldig tot 16 maart 2018 of later).

De verkiezingen voor Provinciale Staten en de waterschappen zijn op woensdag 15 maart 2023. De stembureaus zijn open van 7.30 uur tot 21.00 uur. Sommige stembureaus kunnen afwijkende openingstijden hebben. Check de website van jouw gemeente voor een overzicht van alle stembureaus en de openingstijden.

Je kunt dit jaar niet vervroegd stemmen op maandag en dinsdag zoals in 2021 en 2022.

Uiterlijk 1 maart ontvang je van de gemeente twee stempassen, op het adres waar je op januari 2023 ingeschreven staat. Eén voor de Provinciale Statenverkiezingen en één voor de waterschapsverkiezingen. Die verkiezingen vinden allebei op 15 maart plaats. Je ontvangt ook kandidatenlijst en een lijst van stembureaus (met openingstijden) bij jou in de buurt. Heb je de stempas op vrijdag 3 maart nog niet ontvangen? Neem dan contact op met de afdeling Burgerzaken van jouw gemeente: op hun website vind je meer informatie hoe je een vervangende stempas kunt aanvragen.

Je mag op 15 maart 2023  stemmen voor Provinciale Staten van Utrecht als:

• Je op 15 maart 18 jaar of ouder bent,
• Je op 30 januari staat ingeschreven bij een gemeente in de provincie Utrecht.
• Je op 30 januari de Nederlandse nationaliteit bezit.

Let op: ben je na 30 januari verhuisd naar een andere gemeente? Dan krijg je toch nog de stempas van de vorige gemeente waar je gewoond hebt. Met deze stempas kun je dan alleen in die gemeente stemmen. Wil je in een andere gemeente in deze provincie stemmen? Vraag dan bij deze gemeente een ‘kiezerspas’ aan bij de afdeling Burgerzaken.

Je ontvangt de stempassen minimaal twee weken voor de verkiezingen op het adres waar je ingeschreven staat. Heb je ze niet ontvangen of ben je ze kwijtgeraakt? Neem dan zo snel mogelijk contact op met de afdeling burgerzaken van jouw gemeente. Dat kan schriftelijk uiterlijk tot 10 maart en mondeling tot 12:00 dinsdag 14 maart. Kijk voor de contactgegevens op de website van je gemeente. 

Zonder identiteitsbewijs kun je niet stemmen. Neem op tijd contact op met de gemeente waar je bent ingeschreven om een nieuw identiteitsbewijs aan te vragen.

Je kunt stemmen in de gemeente waar je ingeschreven staat op 30 januari 2023. Op je stempas staan de stemlocaties bij jou in de buurt. Check ook de stemlocatiewijzer op deze website. Let op: misschien moet je jouw stem voor de waterschapsverkiezingen ergens anders uitbrengen. Die info vind je op de stempas voor de waterschapsverkiezing!

Bijna alle stemlocaties zijn volledig bereikbaar en toegankelijk voor mensen met een beperking. Met de stemlocatiewijzer op onze website vind je stemlokalen die toegankelijk zijn met een rolstoel en waar je bijvoorbeeld voor de deur kunt parkeren. Ook vind je hier lokalen waar audiovoorziening of andere voorzieningen zijn voor mensen met een auditieve of visuele beperking.

Hier vind je meer informatie.

In de eerste week van maart worden de kandidatenlijsten met de post huis-aan-huis bezorgd. Hierop staan ook de locaties en toegankelijkheid van de stembureaus vermeld.

In provincie Utrecht zijn 19 politieke partijen waarop je kunt stemmen. Op deze website zie je welke dat zijn. Op de eigen webpagina van iedere partij kun je lezen waar zij voor staan, het verkiezingsprogramma downloaden en eventueel doorklikken naar de website van de politieke partij. 

De waterschappen hebben eigen partijen en kandidaten. Meer informatie vind je op de website van jouw waterschap.

Natuurlijk kies je zelf op welke partij en kandidaat je stemt. Op deze website stellen de partijen zich kort voor en vind je links naar hun verkiezingsprogramma. Ook hebben de politieke partijen in provincie Utrecht meegewerkt aan de stemhulp Kieskompas. Kieskompas helpt je ontdekken waar de provincie over gaat en wat de meningen van de politieke partijen zijn.

De voorlopige uitslag is bekend in de nacht van 15 maart en kun je live per gemeente volgen op deze website. Op 24 maart zijn de definitieve uitslagen bekend. deze zijn dan door het Centraal Stembureau (na alle controles) definitief vastgesteld.  Op die dag worden ook de zetels verdeeld onder de deelnemende partijen aan deze verkiezing voor Provinciale Staten. Deze zijn ook op die dag op deze website te vinden.

Direct na sluiting van de stemlokalen (21.00 uur op 15 maart 2023) wordt met de hand geteld hoeveel stemmen elke partij en kandidaat per gemeente heeft gekregen. Alle stemmen van de 26 gemeenten in de provincie Utrecht worden per partij bij elkaar opgeteld. Daarna wordt bepaald hoeveel zetels elke politieke partij heeft gekregen.

In provincie Utrecht worden voor de nieuwe bestuursperiode 49 Statenleden gekozen. Samen vormen zij de volksvertegenwoordiging. Het totaal aantal stemmen wordt gedeeld door het aantal plaatsen in de Staten. Dan is duidelijk hoeveel stemmen nodig zijn voor een zetel. Zo wordt de volksvertegenwoordiging samengesteld voor, in principe, de komende vier jaar.

Een waterschap zorgt voor het waterbeheer in een bepaald gebied. Kort gezegd zorgen waterschappen ervoor dat de dijken veilig zijn en we schoon en voldoende hebben. Sommige waterschappen hebben ook vaarwegen en landwegen in hun beheer. Een waterschap is een overheidsorganisatie , net als provincies en gemeenten. Het algemeen bestuur van een waterschap kun je vergelijken met de gemeenteraad bij een gemeente. Daarover gaan de Waterschapsverkiezingen.

Meer informatie over de taken van de waterschappen lees je hier.

Er zijn vier waterschappen in de provincie Utrecht.

• Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, destichtserijnlanden.nl
• Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, agv.nl
• Waterschap Rivierenland, waterschaprivierenland.nl
• Waterschap Vallei en Veluwe, vallei-veluwe.nl

Niet altijd. Voor de Provinciale Statenverkiezingen kun je stemmen op elk stembureau in jouw gemeente. Voor de waterschapsverkiezingen stem je in het gebied van “jouw” waterschap. Dit kan per gemeente en zelfs binnen een gemeente verschillen. De stemlocaties voor de waterschappen vind je op je stempas.

De datum 30 januari is bepalend voor waar je kunt stemmen. Ben je na 30 januari pas in de provincie Utrecht komen wonen? Dan kun je dit keer nog niet in de provincie Utrecht stemmen, maar nog wel in jouw vorige provincie. Je krijgt jouw stempas van de vorige gemeente waar je gewoond hebt. Met deze stempas kun je dan alleen in die gemeente stemmen en dus voor de provincie waar die gemeente onder valt. 

Heb je de stempas niet ontvangen (eventueel op het oude adres)? Neem dan contact op met de afdeling Burgerzaken van jouw vorige woongemeente.

Wil ergens anders stemmen binnen dezelfde provincie? Vraag dan bij deze gemeente een ‘kiezerspas’ aan bij de afdeling Burgerzaken van de gemeente waar je op 30 januari ingeschreven stond.

Ja dat mag, maar daarvoor heb je een ‘kiezerspas’ nodig. Vraag deze tijdig aan bij de afdeling bij de afdeling burgerzaken van de gemeente waar je woont. 

Nee, dat kan helaas niet. Het is wel mogelijk om te stemmen in een andere gemeente, binnen jouw eigen provincie. Met jouw stempas kun je in heel jouw woongemeente stemmen. Wil je in een andere gemeente in de provincie stemmen? Vraag dan tijdig bij de afdeling burgerzaken van jouw woongemeente een ‘kiezerspas’ aan. Goed om te weten: je vindt ook stemlocaties op verschillende treinstations in de provincie Utrecht. 

Je kunt iemand machtigen om voor jou te stemmen. Ben je ook al in het buitenland op het moment dat je de stempassen ontvangt? Dan kun je via je gemeente een volmachtstem aanvragen. We verwijzen door naar de website van jouw gemeente voor meer informatie en het aanvraagformulier.

Neem contact op met de partij van je keuze. Je vindt de contactgegevens van de partij op deze website, op de partij-pagina’s. Check ook de agenda op deze website om te zien waar politieke partijen deelnemen aan verkiezingsdebatten en evenementen.

Vind je het antwoord niet tussen deze veelgestelde vragen? Dan kun je voor praktische vragen (stempas verloren, identiteitsbewijs, stemlocaties e.d.) contact opnemen met de gemeente waar je bent ingeschreven. 

Voor vragen over de verkiezingscampagne of over de inhoud van Provinciale Statenverkiezingen kun je mailen naar verkiezingen@provincie-utrecht.nl of bellen met (030) 258 91 11 (maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur). Geef dan duidelijk aan dat je een vraag hebt over de verkiezingen.